ZONGULDAK TARİHİ VE KÜLTÜRÜ( HİSTORY AND CULTURE İN CİTY )

Zonguldak ilinde yapılan araştırmalara göre ilin tarihi M.Ö. 1. bin başlarından başlamaktadır. İlkçağ'da Sandrake adıyla bilinen köye benzer yerleşme, ilin ilk yerleşim alanı olup, adını Sandra Çayı'ndan (Üzülmez/Zonguldak Deresi) almıştır. İl ve çevresinin tarihi Phryglerin M.Ö. 1200’lerde bölgeye hâkim olmasıyla başlar.

M.Ö. 6. yüzyıldan 2. yüzyıla kadar Phryg egemenliğinde kalan bölgeye daha sonra sırasıyla Kimmerler, Lydialılar, Assurlar ve Medler hâkim olur. M.Ö. 6.yüzyıl ortalarında Megonalılar ve Boiotialılar burada güçlü bir Yunan kolonisi kurmuşlar ve yöre bu dönemde Ereğli Harekleia Pontika adını almıştır. Anadolu'yu eline geçiren Persler, Zonguldak ve çevresini Kappadokia Satraplığı'na bağlar. M.Ö. 334’e kadar süren Pers hâkimiyeti, yerini Makedonialılara bırakır.

M.Ö. 2. yüzyılda Bithynia Krallığı egemenliğine giren kent, M.Ö. 1. yüzyılda Romalılar tarafından ele geçirilmiştir. M.S. 4. yüzyılda Bizans İmparatorluğu'na bağlanan daha sonra da Ceneviz ve Osmanlı egemenliğine giren kentin zengin taşkömürü yatakları vardır.

Yöredeki kültürel yapının oluşmasında yöre halkı yanında Megaralılar, Thraklar, Hellenler, Persler, Cenevizliler, Romalılar, Bizanslılar etkili olmuşlardır. Yöre, antik Paphlogonia bölgesi içinde kalan Terion-Filyos/Hisarönü gibi, çağının en önemli yerleşim birimlerinden biridir. Ayrıca mitolojide Altın Post serüveninde Argonaut gemicilerini konuk eden Karadeniz Ereğli, Hades, Kerbenis, Herakles, Herakleides, Krispus gibi Antikçağ ünlülerinin de izlerini taşır.

Zonguldak yöresi davul ve köçek oyunları yönünden oldukça zengindir. Geçmişte davulcuların omuzlarına astıkları çift davulla oynadıkları söylenir. Göbekleşme, kaşık, zil gibi ayrık düzen oyunları; bağlama, tanbura, cura kemane (tırnak kemanesi), çiftelli, zurna, kaval (dilli, dilsiz), tef, darbuka, zil, kaşık, zilli maşa, tangurdak (koyn çanlarından yapılan çalgı) eşliğinde oynanırdı.

Erkek oyunlarının yok denecek kadar az, parayla tutulan köçeklerin (meyter) ve köçek oyunlarının yaygın olmasının nedeni, erkeğin köyünden ayrı bir işyerinde (kömür ocaklarında) çok ağır koşullarda çalışması, yaşamasıyla ilgilidir. Köyüne izinli gelen erkek eğlenme, oyun gereksinimini parayla köçek yutarak ve onu izleyerek giderir. Bu nedenle yörede köçek ve kadın oyunları yaygındır.

Kadın oyunları giysisi, ritme ve ezgisiyle kadının zerafetini, hareketliğini, canlılığını simgeler, öne çıkarır. Çaycuma’da Aman Of, Döktürü Muazzez; Maça Kızı, Biriciksin; Devrek’te Dirgine, Topal Osman; Kdz.Ereğli’de Kestaneci Köyü, Eğrice Meşe; Alaplı’da Sömsöm Yavrum, Kabtaşın Altı Bayır yöreye ait ezgi ve oyunlardır.